TË KEMI KUJDES GJATË NXJERRJES SË ZEKATIT TË PASURISË
Zekati i pasurisë nuk jepet për t’i dhënë iftar agjëruesit, sepse zekati i takon të varfrit, ndërsa në mesin e atyre që hanë iftar ka pasanikë dhe ka të varfër. Po ashtu, nuk i jepet as jetimit, përveç nëse është i varfër. Ka jetim që ka pasuri të cilën e ka trashëguar nga familja e tij, jo çdo jetim është i varfër. Shërbëtori dhe punëtori mund të marrin nga zekati vetëm nëse bëjnë pjesë në grupet që u jepet zekati, përndryshe nuk lejohet që t’ua japim atyre, me qëllim të përfitimit personal.
ZEKATI I RROGËS
Sa i përket rrogës janë dy mundësi:
Rroga të shpenzohet vazhdimisht dhe prej saj të mos mbetet gjë (apo mbetet pak sa nuk e arrin sasinë e caktuar). Në këtë rast nuk ka zekat, sepse kriteret nuk plotësohen.
Rroga të jetë e lartë saqë i mbeten të deponuara nga rroga aq të holla, saqë e arrijnë nisabin[1] (sasinë e caktuar), ku ndërkohë mund të shtohen dhe të pakësohen. Në këtë rast, mënyra më e mirë për zekatin e tij është ta llogarisë plotësimin e një viti[2] prej sasisë së parë që e ka deponuar dhe e ka arritur nisabin. Kur plotësohet një vit i plotë prej momentit që është arritur nisabi, e jep zekatin për të gjithë pasurinë që është tubuar brenda një viti. Për atë pasuri që e ka plotësuar një vit të plotë, në këtë rast zekati i saj është nxjerrë në kohën e vet, ndërsa për pasurinë që brenda vitit iu ka bashkëngjitur dhe nuk e ka plotësuar një vit, zekati i saj është nxjerrë pak më herët, por kjo nuk është problem, sepse lejohet që zekati të nxirret pak para kohe.[3]
NIJETI I ZEKATIT
Nijeti është kusht në nxjerrjen e zekatit, prandaj zekati nuk pranohet, përveçse me nijet që të jepet si zekat. Kush shpenzon nga pasuria e tij me nijet për sadaka e jo me nijet për zekat dhe më vonë e ndërron mendjen dhe dëshiron që atë pasuri ta llogarisë si zekat, kjo nuk pranohet prej tij, sepse ai kur e ka nxjerrë pasurinë, nuk e ka bërë nijetin për zekat.
Detyrohet të jepet menjëherë si të plotësohet një vit (hënor e jo gregorian), pasi e ka arritur nisabin dhe nuk lejohet të vonohet. Lejohet të nxirret pak para kohe nëse ka nevojë, me nijet për zekat.
ZEKATI I PASURISË SË PATUNDSHME
Nëse toka (shtëpi, banesë etj.) është përgatitur për banim, nuk jepet zekat për të.
Nëse toka është përgatitur për ta dhënë me qira, nuk jepet zekat për të, por jepet për të hollat e qirasë (nëse e arrijnë nisabin apo ato i shtohen pasurisë bazë që e ka pronari), pasi t’i plotësojë një vit të plotë hënor, apo ajo që ka mbetur nga viti.
Nëse toka është e përgatitur për të bërë tregti me të, atëherë jepet zekat për të.
Kush ka patundshmëri dhe është i lëkundur se a ta bëjë vend për banim apo të bëjë tregti me të, nuk ka zekat në këtë rast, derisa pronari të jetë i vendosur plotësisht, edhe nëse plotësohet një vit i plotë.[4]
PATUNDSHMËRIA E SHPRONËSUAR
Patundshmëria e cila shpronësohet dhe i përcaktohet vlera, por pronari i saj nuk e ka marrë shumën e caktuar për shkak se nuk ia kanë dhënë, në këtë rast nuk ka zekat derisa ta marrë kompensimin dhe të presë të plotësohet një vit i plotë hënor.[5]
ZEKATI I AKSIONEVE
Në esencë, zekatin e aksioneve e jep vetë pronari, sepse aksioni është pronë e tij. Ndërsa administrata e kompanisë mund ta japë në vend të tij në katër raste:
– Nëse rregullorja bazë e tyre e lejon këtë.
– Nëse merret vendim në seancën plenare.
– Nëse ligji i shtetit i detyron kompanitë ta nxjerrin zekatin e aksioneve.
– Nëse kompania autorizohet nga vetë pronari i aksioneve që ajo ta japë në vend të tij.[6]
Nëse bie ndjeshëm vlera e aksioneve, zekati i saj obligohet sipas çmimit që është i mundshëm të tregtohet me to në treg dhe ka blerës që mund t’i blejë ato, edhe po qe se çmimi është i ulët, nëse shuma e saj e arrin nisabin, duhet ta nxjerrë zekatin 2.5 % nga vlera e këtyre aksioneve.
Aksionet dhe tokat që pronari i saj i pret të rriten në çmim dhe t’i shesë ato, obligohet ta japë për to zekatin për çdo vit 2.5 % të vlerës së tyre në treg. Nëse ka nevojë që të shtyhet nxjerrja e zekatit deri sa t’i shesë ato, kjo lejohet, duke i llogaritur të gjitha vitet e pritjes derisa i ka shitur ato.
GJËRAT QË PËR TO NUK JEPET ZEKAT
Çdo gjë që njeriu e ka përgatitur për veten dhe për nevojat e tij si banesa (apo shtëpia), mobilet e shtëpisë, rrobat, xhevahiret, mjetet e transportit, mjetet e punës, pajisjet e ndërtimtarisë, dekoret e shitoreve etj., nuk ka zekat në to, përveçqë këtu veçohet ari dhe argjendi, për to jepet zekat.
Dr.Muhamed Salih el-Munexhid
Nga arabishtja: Irfan JAHIU
Pjesë nga libri: “Zahireja e agjëruesit”
[1] “Nisab” quhet sasia e caktuar e pasurisë me sheriat, kështu që kur arrihet kjo sasi, hyn në fuqi obligimi për dhënien e zekatit, kurse, nëse pasuria është më pak se kjo sasi, atëherë nuk e obligon dhënien e zekatit. Nisabi dallon me dallimin e llojeve të pasurive që jepet zekat për të: te devetë nisabi është pesë deve (d.m.th. nëse i ka pesë e më shumë deve, obligohet dhënia e zekatit, kurse më pak se pesë, nuk obligohet), te lopët nisabi është tridhjetë, te delet është dyzet, nisabi i arit është 85 gramë (ari i pastër 24 karatë) dhe nisabi i argjendit është 595 gramë. (Burimi: Rregullat e zekatit – Muhamed el-Munexhid) (sh.p.)
[2] Ky është kushti i dytë për ta dhënë zekatin, pra, pasi pasuria e arrin sasinë e caktuar, duhet të plotësojë një vit të plotë hënor prej momentit kur e ka plotësuar nisabin. Nëse brenda vitit pasuria mangësohet, shkaku i shitblerjes ose shpenzimit ose diçkaje tjetër dhe bie nën sasinë e caktuar për dhënien e zekatit, me këtë bie edhe obligimi i dhënies së zekatit, sepse pasuria që është mangësuar ka rënë nën sasinë e caktuar të zekatit pa e plotësuar një vit të plotë. Ndërsa, nëse pasuria prapë shtohet dhe e arrin sërish nisabin, numërimi i ditëve fillon prej atij momenti që e ka arritur nisabin dhe pritet të plotësohet një vit i ri për ta dhënë zekatin. (sh.p)
[3] Fetava el-Lexhnetu ed-Daime (9/280).
[4] Fetava Ibn Baz (41/761).
[5] Fetava Ibn Baz (14/41).
[6] Muxheletu el-Mexhea’ el-Fikhij (4/1/188).