Desha të shkruaj rreth vetëm një momenti nga jeta e secilit prej nesh, moment pas të cilit njeriu transferohet nga fqinjësia e njerëzve në fqinjësi të Zotit të njerëzve. Ah çfarë momenti është ai, takim pas një jete…
Secili prej nesh e ka çuar jetën – qoftë e gjatë apo e shkurtë – duke e pritur dhe u përgatitur për atë moment. Ai që kishte zemër të shkujdesur nga përmendja e tij, ai u bë njeri i prishur. Islami ndërveproi me ne mbi këtë thelb dhe theksoi në disa ajete të Kuranit realitetin dhe mosikjen e vdekjes:
“Me të vërtetë, do të vdesësh ti, e me të vërtetë, do të vdesin edhe ata, e pastaj, në Ditën e gjykimit, te Zoti juaj do të polemizoni.” (Zumer 30-31).
“Dhe, Ne, para teje, askë nuk e kemi bërë të pavdekshëm, e nëse ti vdes; a do të mbesin ata gjallë” (Enbija 34).
“Çdo shpirt do ta shijojë vdekjen”.
“Çdo qenie e gjallë do ta shijojë vdekjen. Shpërblimet do t’u plotësohen vetëm në Ditën e Kijametit, dhe kushdo që largohet nga zjarri i xhehennemit dhe hyn në xhennet, ai ka shpëtuar. E, jeta e kësaj bote është vetëm kënaqësi mashtruese” (Ali Imran 185).
“Thuaj: “Vdekjes së cilës po i ikni ju, ajo do t’ju arrijë. Pastaj, ju do të ktheheni tek Ai, që i di gjërat e dukshme dhe të padukshme, dhe Ai do t’u informojë juve për atë që keni punuar” (Xhumua 8).
O Zot! Saqë edhe Muhamedit, të dashurit të Allahut, të Dërguarit të Allahut i qe shkruar të vdesë që d.m.th. se vdekja nuk është diçka e keqe, madje kur Allahu ia ofroi që të zgjedhë mes vdekjes dhe përhershmërisë në Tokë, Resulullahu, alejhi salatu ue selam, zgjodhi vdekjen dhe transferimin për te shoqëria më e mirë, te fqinjësia me Allahun.
Pastaj, pasi na mësoi se vdekja është realitet për çdo krijesë dhe nuk ka ikje prej tij, Islami na mësoi se çfarë raporti duhet të mbajmë me këtë realitet, dhe atë në tre faza:
1 – faza e parë: para vdekjes
Kjo është faza më e rëndësishmë, nga e cila rrjedhin edhe dy fazat e tjera.
Kjo fazë fillon me ditën kur njeriu arrinë moshën e pubertetit, ngaqë çdo detyrë me çka Allahu e ngarkoi njeriun e lidhi drejtpërdrejtë me vdekjen dhe Shtëpinë e Fundit, na informoi për dënimet që pasojnë në rast të jozbatimit të atyre veprave. Në hadith[1] thuhet: “Kur i vdekuri vendoset në varr, ai gjithsesi do t’i dëgjojë zhurmat e këpucëve të njerëzve kur largohen nga ai, nëse ishte besimtar namazi do t’i qëndrojë te koka, agjërimi nga ana e djathtë, zeqati nga ana e majtë ndërsa veprat e mira sikurse sadakaja, lidhja familjare, mirësia dhe bamirësia ndaj njerëzve do t’i qëndrojnë te këmbët. Do t’i shkohet (për ndëshkim) nga ana e kokës, por namazi do të thotë: Këndej s’ka hyrje! Do t’i shkohet nga e djathta, por agjërimi do të thotë: Këndej s’ka hyrje! Do t’i shkohet nga e majta, por zeqati do të thotë: Këndej s’ka hyrje! Pastaj do t’i shkohet nga ana e këmbëve, por veprat e mira do të thonë: Kërkoni dikë tjetër, sepse këndej nuk ka hyrje”.
“E krijoi vdekjen dhe jetën për t’ju sprovuar kush do të punojë më së miri”.
2 – faza e dytë: gjatë vdekjes
Siç thamë, kjo fazë është rrjedhojë e asaj të parës. Nëse njeriu ishte nga njësuesit, Allahu do ta forcojë:
“Allahu besimtarët i forcon me fjalë të qëndrueshme, në këtë botë dhe në botën tjetër, kurse zullumqarët i shpie në humbje; Allahu punon ç’të dojë.” (Ibrahim 27). Po ashtu nëse ishte prej të qëndrueshmëve:
“Me të vërtetë, ata që thonë: “Zoti ynë është Allahu, e pastaj janë të qëndrueshëm në të drejtë, do t’ju zbresin atyre engjëjt (dhe do t’u thonë): “Mos u frikësoni dhe mos u pikëlloni! Dhe gëzojuni xhennetit që ju është premtuar” (Fussilet 30).
I ngjashëm me këtë është hadithi[2] ku Profeti, sal-lallahu alejhi ue selem, ka thënë: “Vërtet robi besimtar, kur është duke u shkëputur nga kjo dynja dhe duke hyrë në ahiret, tek ai zbresin melaqe nga qielli, me fytyra të bardha, sikur fytyrat e tyre të jenë Dielli. Kanë me vete qefin prej qefineve të xhenetit dhe aromë prej aromave të xhenetit. Ulen para tij aq sa mund të shikojë ai, pastaj vjen Meleku i vdekjes, i ulet te koka dhe i thotë: o ti shpirt i mirë – në një transmetim: i qetësuar – dil drejt faljes dhe kënaqësisë së Allahut! Shpirti del ashtu siç del uji nga ena. Pastaj ai e merr – në një transmetim[3]: – kur shpirti del, çdo melek mes qiellit dhe tokës dhe çdo melek në qiell ia falë atij xhenazen, i hapen dyert e qiellit, banorët e çdo dere e lusin Allahun që ai shpirt të kalojë nga dera e tyre – dhe posa ta merr, melekët tjerë nuk e lënë asnjë çast dhe e marrin për ta vendosur në atë qefin dhe në ato aroma, ky është ajeti:“të dërguarit (melekët) tanë ia marrin shpirtin dhe nuk bëjnë asnjë lëshim” (Enam 61);dhe nga ai del një aromë që është më e mira në fytyrë të tokës”.
Shënohet se Nëna e besimtarëve, Ajsheja ka thënë: “Kur Allahu ia do të mirën një robi, një vit para se të vdesë ia çon një melek që do ta drejtojë dhe do t’i jep sukses, saqë njerëzit do të dëshmojnë: Filani vdiq si është më së miri, kur i afrohet dalja e shpirtit dhe i sheh sevapet e tij, shpirti i gëzohet. Ky është momenti kur ai dëshiron takimin me Allahun dhe Allahu dëshiron takimin me të. Mirëpo, kur Allahu nuk ia do të mirën dikujt, një vit para se të vdesë ia çon një shejtan që do ta devijojë dhe sprovojë, saqë njerëzit do të dëshmojnë: Filani vdiq si është më së keqi, kur i afrohet dalja e shpirtit dhe e sheh çfarë ndëshkime po i zbresin, shpirti i ngushtohet. Ky është momenti kur ai urren takimin me Allahun dhe Allahu urren takimin me të.
Tirmidhiu në temat e Kaderit ka shënuar këtë hadith[4]: Përcjellë Enesi: Profeti, alejhi salatu ue selam, ka thënë: Vërtetë, Allahu kur ia do të mirën një robi, e merr në punë? Si e merr në punë o Resulullah? – e pyetën. “I jep sukses të bëjë vepra të mira para vdekjes” – u përgjigj.
Ibën Xhurejxhi transmeton se Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ue selem, lidhur me komentin e ajetit:“derisa ndonjërit kur t’i vijë vdekja e ai të thotë: Zoti im, më kthe!” i kishte thënë Ajshes: kur besimtari i sheh melaqet, ata i thonë: Të të kthejmë në dynja? Ai thotë: Ku, në botën e brengave dhe pikëllimeve? Më afroni tek Allahu! Ndërsa qafirit i thonë: Të të kthejmë në dynja? Ai thotë: “Më ktheni, ndosha punoj punë të mira”.
3 – faza e tretë: pas vdekjes
Kur t’i vijnë melaqet në varr për ta pyetur për Zotin e tij, fenë e tij dhe pejgamberin që Allahu e dërgoi për të dhe ai njeri ishte prej të qëndrueshmëve në dynja, Allahu do ta forcojë – siç e forcoi gjatë vdekjes për ta shqiptuar shehadetin – dhe do ta frymëzojë t’u përgjigjet pyetjeve.
Allahu na stërvitë me vdekje çdo natë, që të mos habitemi pastaj.
“Ai natën ju bën të vdisni dhe e di çka punoni ditën. Pastaj ju ngjallë ditën, për të arritur kohën e caktuar të jetës. Pastaj, i ktheheni Atij dhe ju tregon atë që keni punuar” (Enam 60).
“Allahu i merr shpirtrat atyre që u ka ardhur çasti i vdekjes, por dhe atyre që nuk kanë vdekur e janë në gjumë, e ai ndalë shpirtin e atij që i është caktuar vdekja, e të tjerëve ua kthen shpirtërat deri në kohën e caktuar. Me të vërtetë, për këtë ka argumente, për ata që mendojnë” (Zumer 42).
Nga mëshira dhe mirësia e Allahut për ne është që e fshehu për ne dijen e të fshehtës, për ta ditur se si do të vdesim, kur, ku?! Secili prej nesh ka një afat të caktuar dhe të shkruar, ai nuk vonohet e as nuk vjen para kohe.
“Çdo gjallesë vdes vetëm me vendimin e Allahut, në kohë të caktuar. Kush dëshiron mirësitë e kësaj bote, Na ia japim, e kush dëshiron shpërblimin e botës tjetër na ia japim, dhe me siguri i shpërblejmë mirënjohësit” (Ali Imrar 145).
“Çdo popull e ka fundin e vet, dhe kur t’i vijë koha e fundit, nuk mund të shtyhet as të shpejtohet, kurrsesi” (Araf 34).
“Thuaj: “Unë nuk jam në gjendje t’i bëj vetes as dëm as dobi, përveç asaj që dëshiron Perëndia. Çdo popull ka afatin e vet; kur t’i vijë ai, nuk mund ta shtyejnë (ata), për asnjë çast, e as ta shpejtojnë” (Junus 49).”
“Sikur Allahu t’i dënonte njerëzit për shkak të mëkateve të tyre, nuk do të lënte asgjë të gjallë në Tokë, por Ai i lë deri në afat të caktuar, dhe kur t’u vjen afati atyre, as për një moment nuk mund as ta shtyejnë as ta shpejtojnë” (Nahël 61).
“Me të vërtetë, vetëm Allahu e di Çastin (Ditën e Kijametit), Ai e zbret shiun dhe di çka ka në barkun e shtatzënës, e askush nuk di ç’do të fitojë nesër dhe askush nuk di se në ç’vend do të vdes. Me të vërtetë, Perëndia është i Gjithëdijshëm dhe njohës i çdo gjëje” (Lukman 34).
Kini kujdes nga fjalët e shejtanit: ‘sikur të mos shkonte atje nuk do të vdiste’ apo ‘sikur të rrinte këtu nuk do të ndodhte kjo’.
“Kudo që të gjendeni ju, do t’ju arrijë vdekja, madje qofshi edhe në kështjellat më të forta. Në qoftë se (hipokritëve) u arrin ndonjë e mirë, ata thonë: “Kjo është nga ana e Perëndisë”. E, nëse i godit ndonjë e ligë, ata thonë: “Kjo është prej teje (o Muhammed!)” Thuaju (atyre): “Të gjitha (e mira dhe e liga) janë prej Allahut”. Ç’është me këtë popull, që kurrsesi nuk kuptojnë fjalët”! (Nisa 78).
“Ata thonë: “Sikur të pyeteshim ne për këtë gjë, nuk do të vriteshim këtu”. Thuaju: “Dhe sikur të kishit qenë nëpër shtëpitë tuaja, prapëseprapë atyre që u është shkruar të vriten, do të dilnin në atë vend të vrasjes, – e Allahu juve ju sprovon për t’ju gjurmuar ç’keni në gjoksa dhe për t’ju pastruar atë që keni në zemrat tuaja. Se Allahu, me të vërtetë e di ç’keni në zemrat tuaja” (Ali Imran 154).
“Ai sundon mbi robërit e vet dhe ju dërgon rojtarë kur njërit nga ju i vjen vdekja, të dërguarit tanë(engjëjt) e bëjnë të vdekur, duke mos bërë kurrfarë lëshimi” (Enam 61).
“S’ka mjerim (fatkeqësi) që e godet Tokën dhe juve, përveç asaj që është shënur në Libër që para se t’i krijojmë, – kjo për Allahun, me të vërtetë, është lehtë!Për të mos u dëshpëruar për atë që ju ka kaluar, por edhe për të mos u gëzuar së tepërmi për atë që Ai ju ka dhënë juve, Allahu nuk i do lavdëruesit dhe mburravecët” (Hadid 22-23).
“Thuaj: “Vdekjes së cilës po i ikni ju, ajo do t’ju arrijë. Pastaj, ju do të ktheheni tek Ai, që i di gjërat e dukshme dhe të padukshme, dhe Ai do t’u informojë juve për atë që keni punuar” (Xhumua 8).
Ja ndihmat për ta tejkaluar sprovën:
1 – Caktimi i Allahut dhe kujdesi i Tij për ne, është më i dashur për ne sesa caktimi i jonë për ne apo kujdesi i jonë për ne.
“Allahu di e ju nuk dini”
“Njeriu lutet për të keqen ashtu sikurse lutet për të mirën”.
2 – Askujt nuk i ka dhënë Allahu dhunti më të madhe sesa durimin. Profeti, alejhi salatu ue selam, ka thënë:
“Kush përpiqet të durojë, Allahu do t’i jep durimin dhe asnjërit nuk i është dhënë dhunti më e madhe dhe më e gjerë sesa durimi”. Durimi është: Ndalja dhe frenimi i vetes nga zemërimi dhe lidhja e gjuhës nga ankesat.
Shkallët e durimit janë tre:
A – Përpjekja për të bërë durim: kjo është shkak që njeriu ta fitojë durimin. Pozita e përpjekjes për durim me vet durimin është sikurse pozita e kërkimit të dijes me dijen.
B – Durimi: Ky është fryti i përpjekjes dhe të dyja janë të lëvduara kur bëhen për hir të Allahut, ndërsa ai durim që nuk bëhet për hir të Tij është i padobishëm dhe i pafrytshëm: “Duro! Durimi yt është vetëm për hir të Allahut” (Nahël 127).
C – Sabri: Allahu ka thënë: – priti ata dhe bëj shumë durim”; sabri është më shumë se durimi[5], sikurse pëfitimi që është më shumë se fitimi, ai lë të kuptohet që është diçka më shumë, se ai është bërë cilësi e pandashme e e personit:
“O besimtarë, kërkoni ndihmë me sabër dhe me namaz. Vërtetë Allahu është me durimtarët”.
“Përgëzoji durimtarët, të cilët, kur i godet ndonjë fatkeqësi thonë: Të Allahut jemi dhe tek Ai do të kthehemi. Atyre u takojnë lavdërimet dhe mëshira e Zotit. Ata janë të udhëzuarit” (Bekare 155-157).
“Durimtarëve do t’u jepet shpërblimi pa llogari”.
3 – Të mbajmë raporte me këtë fatkeqësi, siç e quajti Allahu në suren Maide: “dhe ju goditi fatkeqësia e vdekjes”. Profeti ka thënë:“Kur Allahu e do një popull, i sprovon ata. Kush kënaqet, i takon kënaqja e kush zemërohet i takon zemërimi”.
“Sprovat më të rënda i përjetojnë profetët e pastaj ata që u ngjajnë më së shumti. Njeriu sprovohet varësisht fetarisë së tij, e nëse është i fortë në Fe, sprova i shtohet”.
4 – Sikur të ishe ti i vdekuri, çfarë do të bëje? Pse Allahu nuk të bëri të vdekur? Dije se vdekja po vjen, pa asnjë dyshim, kurse Allahu ty të la që t’i shtosh veprat e tua “furnizohuni, e furnizimi më i mirë është devotshmëria”.
Ku e dimë ne?!Se sikur i vdekuri të jetonte ende, do të jetonte në mirësi dhe siguri?! Ka mundësi, që sikur ta jetonte pjesën tjetër, ta jetonte i dënuar me sëmundje apo i shtrirë në shtrat, ose do të devijonte nga rruga e Allahut dhe në atë mënyrë ai e humbë dynjanë dhe ahiretin.
5 – Duhet ta shfrytëzoni energjinë e pikëllimit për të ndërtuar ndryshimin e brendshëm në shpirt, për të shpëtuar nga njollat dhe sëmundjet e saj dhe për ta nxitur, ngritur dhe për ta shpejtuar në bërjen e punëve të mira duke bërë gara për në xhenet:
“Mos u dëshpëroni nga ndihma e Allahut, sepse nga ndihma e Tij dëshpërohen vetëm jobesimtarët”.
Mos harroni të afroheni tek Allahu me lutje dhe kërkim falje, sepse Ai ka thënë: “Më lutni Mua, Unë ju përgjigjem” dhe “kërkoni ndihmë me durim dhe namaz. Kjo është gjë e madhe, përveç për ata që i kanë frikë Allahut”.
Lexoni Librin e Allahut, sepse “me të vërtet me përmendjen e Allahut qetësohen zemrat”.Largohuni nga meditimi në gjërat e pamundshme duke harxhuar shpresa që sjellin pastaj depresionin.
Nga arabishtja: Omer Berisha